EN BÜYÜK MASLAHAT: DİN-İ MÜBİN-İ İSLAM

EN BÜYÜK MASLAHAT: DİN-İ MÜBİN-İ İSLAM

İslam dininin ana gayesi, insanların ihtiyacına uygun olan menfaati yani iyi ve faydalı, münasip ve uygun olanı var kılmak, mefsedeti yani zararlı ve kötü, fitne ve fesat olanı bertaraf etmektir. Dini hükümlerin tümü herkesin faydası ve yararı için konulmuşlardır. Allah’ın emir ve nehiyleri bu ana ilke doğrultusunda anlaşılmalıdır.

Dinin korumayı hedeflediği beş temel değerin yani 1- Din, 2- Can, 3- Akıl, 4- Nesil ve 5- Mal’ın temin edilmesi sonra da korunması için gerekli olan hükümler, hep insanlara hayır getiren, iyiliğe yol açan, fayda temin eden ve rahatlık sağlayan hükümlerdir. Bu beş şeye zaruri maslahatlar denir. Hayatın varlığı, devamı, idaresi, bekası ve ahvalinin düzeni için mecburi olan maslahatlardır. Bunlar olmadan dünya hayatında düzen, ahiret hayatında kurtuluş mümkün olmaz. Toplumlarda yaygın olan kötülükler, fenalıklar, fitne, fesad, azgınlık, nifak gibi gayri ahlaki işlerin temelinde maslahatı temin eden esasların ötelenmesidir. İnsanların ferdi ve içtimai hayatlarında bu ilkelere öncelik vermemeleri, mutsuzluklarının nedenidir.

Toplumun varlığını koruyabilmesi için kaçınılmaz olan bu beş değerle ilgili hükümleri şöyle örneklendirebiliriz.

1. Din: Dinin varlığı için iman emredilmiş ve namaz, oruç gibi ibadetler farz kılınmıştır. Dini korumak için ise dine saldıranlara karşı cihad etmek emredilmiştir.

2. Nefs (can): Canın varlığı için evlilik ve temel gıdalar meşru kılınmıştır. Korunması için cana yönelik saldırılar ve öldürme yasaklanmıştır.

3. Akıl: Aklın varlığı için temiz ve helal gıdaların alınması emredilmiştir. Korunması için onu bozacak ve zaafa uğratacak, içki ve uyuşturucu gibi şeyleri almak, satmak, kullanmak, yardımcı olmak haram kılınmıştır.

4. Nesil (soy, ırz): Varlığı için iffet ve namus övülmüş, evlilik meşru kılınmıştır. Korunması için zina, fuhuş ve cinsel sapıklıklar yasaklanmıştır.

5. Mal: Malın varlığı için, çalışıp kazanmak, mülk edinmek emredilmiş ve alım-satım, kira gibi işlemler meşru kılınmıştır. Malın korunması için de hırsızlık yasaklanmış. Öte yandan aldatma, riba ve insanların mallarını haksız yere yeme ile devlet malının yağmalanması haram kılınmıştır.

İbn Abbâs (r.anhüma) anlatıyor: 1-  Bir kavimde gulûl (devlet malından hırsızlık) zuhûr ederse, Allah o kavmin kalplerine korku atar. 2-  Bir kavim içinde zina yayılırsa orada ölümler artar.  3-  Bir kavim, ölçü ve tartılarda (hile yaparak) miktarı azaltırsa Allah onlardan rızkı keser.  4-  Bir kavmin (mahkemelerinde) haksız yere hükümler verilirse, o kavimde mutlaka kan yaygınlaşır.  5-  Bir kavm ahdinden dönüp gadre yer verirse, Allah onlara mutlaka düşmanlarını musallat eder.” (İmam Malik, Muvatta, Cihad, 13).

Bu hadisi şerif, dünya ve ahiret mutluluğu için bahsettiğimiz İslami prensiplerin, insanlara ve toplumlara kazandırdığı menfaati izah etmektedir. Buna göre, kamu malı yağmalanamaz; namus ve iffet korunmalıdır; ölçü ve tartıda dürüstlük temel şiar olmalıdır; hükümde herkes için adalet temin edilmeli ve ahde vefa gösterilmelidir. Huzurlu bir dünyanın ve huzurlu bir hayatın alâmetifarikası bunlardır.

Dinin mefsedet, insanlarınsa menfaat zannettiği uygulamalar menedilmiştir. Bu zannın kaynağı vehim, şüphe ve kuruntular olduğu için İslâm bunları muteber saymamıştır, kıymet vermemiştir, kabul etmemiştir, aksine iptal ve ilga etmiştir. Bunlar şer’i hükümlerin amaç edindiği menfaate aykırıdır. Onun için kötülüğün izalesi elzemdir. İslam, bazı mefsedetleri haram kılarak, bazılarına müeyyediler tayin ederek izale etme yoluna gitmiştir.

En büyük mefsedet, Allah’ın varlık ve birliğine iman maslahatını ihlâl eden küfür ve şirktir. Ahiretteki en büyük maslahat cennet nimetleri, en büyük mefsedet ise cehennem azabıdır. Adalet, hak hukuk maslahat, zulüm mefsedettir. Alışveriş maslahat, faiz mefsedettir. Faiz yoluyla faizcinin parasını arttırmayı maslahat görmesi vehimdir. Maaş maslahat, rüşvet mefsedettir.

Kur’an-ı Kerim’de içki ve kumarın bazı yararları bulunduğu ifade edilmiş, ancak günahı faydasından, zararı yararından büyük olduğu belirtilerek içki içme ve kumar oynama kesin biçimde yasaklanmıştır.

Hayat kurtarmak maslahat, haksız yere cana kıymak mefsedettir. İffet ve namus maslahat, fuhuş ve zina mefsedettir. İlim maslahat, cehalet mefsedettir. Şair Eşref’in dediği gibi mefsedet, illettir: Oldu evlâd-ı vatan sevk-ı cehâletle şakî / Girdi mülke mefsedet sârî olan illet gibi.

Hak din İslam maslahat, batıl dinlerin tümü mefsedettir. Vesselam…